Visuele stijlfiguren
Als grafisch ontwerper heb ik jarenlang afbeeldingen van boekomslagen, foto’s, krantenillustraties, advertenties, kunstwerken en posters verzameld. In deze verzameling viel het me op, dat er bepaalde weerkerende stilistische thema’s leken te zijn en liet me op een dag vertellen dat men dit visuele stijlfiguren noemde. In de literatuur wordt een stijlfiguur beschreven als een taalkundige ingreep waarmee afgeweken wordt van de normale, voor de hand liggende formulering, met als doel de aandacht te wekken. Een paar voorbeelden:
Dat was kort en krachtig (alliteratie)
ipv: Dat ging snel en er gebeurde veel.
Lezen, ik kan er niet genoeg van krijgen (prolepsis)
ipv: Ik kan niet genoeg van lezen krijgen.
Ik ben me doodgeschrokken (hyperbool)
ipv: Ik ben erg geschrokken
Hij was zo ziek als een hond (vergelijking)
ipv: Hij was erg ziek
Dat huishouden is een georganiseerde chaos (oxymoron of paradox)
ipv: Dat huishouden lijkt een rommel, maar alles heeft zijn vaste plaats.
Het antwoord is nee, nee en nog eens nee! (repetitio)
ipv: Het antwoord is nee!
Jij bent ook een mooie! (antifrase)
ipv: Jij bent een oen.
Ik vind dat niet onaardig (adynaton)
ipv: Ik vind dat aardig.
De vragen die ik mij gesteld heb zijn de volgende:
• Welke stijlfiguren zijn er?
• Komen alle stijlfiguren beeldend voor?
• Bestaan er stijlfiguren zijn niet in tekst mogelijk zijn?
Stellingen
1 Stijlfiguren komen voor in de visuele wereld (beeldende kunst, fotografie, reclame en grafische vormgeving) 2 Er komen ongeveer veertig stijlfiguren voor in de visuele wereld. 3 Niet alle literaire stijlfiguren komen voor in de visuele wereld. Daar waar de omdat de transformatie van de betreffende stijlfiguur zich afspeelt op het gebied dat specifiek is voor gesproken en geschreven taal. 4 Er bestaan visuele stijlfiguren die niet in tekst (gesproken taal) mogelijk zijn, omdat de stijlfiguur tot stand komt op het beeldende gebied, zoals maat, stand, gezichtshoek ect.
Het boek ‘visuele stijlfiguren’ is een uitwerking van deze stellingen.